Tuy nhiên, các chuyên gia nhận định việc áp dụng một visa chung cho cả ASEAN sẽ chưa thể thực hiện được ngay mà cần một lộ trình cụ thể, trước hết có thể làm theo quy mô từng cặp hoặc nhóm các quốc gia.

Các nước tiên phong

Năm 2007, tại Hội chợ quốc tế du lịch (ITE) diễn ra ở TP.HCM, Việt Nam tiên phong đề xuất dùng một thị thực (visa) chung cho tất cả du khách đến du lịch ở ba quốc gia Campuchia, Lào, Việt Nam.

Đến tháng 9-2013, lần đầu tiên bộ trưởng phụ trách du lịch trong Chiến lược hợp tác kinh tế Ayeyarwady - Chao Phraya - Mekong (ACMECS) gồm năm nước Việt Nam, Campuchia, Lào, Myanmar, Thái Lan đã cùng ngồi lại, bàn cách hợp tác phát triển du lịch, thống nhất phương án dùng chung visa cho du khách nước ngoài đến năm quốc gia này.

Ông Lê Tuấn Anh, phó vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế - Tổng cục Du lịch Việt Nam (VNAT), cho biết bộ trưởng du lịch năm nước ACMECS đề cao sáng kiến “Năm quốc gia - một visa” và lên kế hoạch triển khai lộ trình phù hợp.

“Việc dùng chung visa sẽ làm tăng hình ảnh của cả khối, tăng lượng khách du lịch, vì vậy thiếu một visa chung cho cả ASEAN là rào cản lớn nhất của du lịch vùng và cần phải loại bỏ” - ông Lê Tuấn Anh nói.

Trong các thành viên ACMECS, Thái Lan và Campuchia là hai quốc gia tiên phong. Từ tháng 12-2012, Thái Lan và Campuchia đã áp dụng một visa cho du khách đến từ 35 quốc gia.

Theo cam kết của Bộ Ngoại giao Thái Lan và Bộ Ngoại giao Campuchia, du khách nước ngoài chỉ cần xin visa ở đại sứ quán một trong hai quốc gia, thậm chí du khách có thể đến cửa khẩu quốc tế của một trong hai quốc gia và làm thủ tục xin visa tại cửa khẩu (visa on arrival) rồi đi lại tự do trong lãnh thổ của hai quốc gia này trong thời gian 30 ngày.

Nhưng làm thế nào để khách đến với quốc gia mình đông hơn lại là một thử thách buộc các quốc gia phải nỗ lực.

Trao đổi với Tuổi Trẻ trong sự kiện ITE gần đây về vấn đề này, ông Thong Khon, bộ trưởng du lịch Campuchia, cho biết lượng khách quốc tế đến Thái Lan vẫn vượt trội so với lượng khách nhập cảnh vào các cửa khẩu quốc tế Campuchia vì sự hấp dẫn của điểm đến và lợi thế của cơ sở hạ tầng, đặc biệt là các sân bay quốc tế.

Nhưng ông Thong Khon cũng khẳng định nguồn thu có được từ phí visa không thể so sánh với lợi ích mà cả nền kinh tế và người dân Campuchia có được từ lượng khách quốc tế gia tăng từ việc hợp tác này.

Ngoài tầm ngành du lịch

Trong khi Việt Nam còn loay hoay chưa triển khai dùng chung visa với các nước láng giềng vì theo lãnh đạo VNAT, “ngành du lịch không thể tự quyết định và làm được mà phải có sự hợp tác của ngành ngoại giao, công an...” thì Campuchia đã lặng lẽ vượt lên bằng những nỗ lực để tạo điều kiện thuận lợi cho du khách.

Đến nay, ngoài việc bắt tay với Thái Lan dùng chung visa, Campuchia còn áp dụng chính sách thị thực điện tử (e-visa): khách không cần phải đến cơ quan đại diện ngoại giao của Campuchia mà chỉ cần lên mạng tạo thông tin và làm thủ tục xin visa.

Theo ông Nguyễn Quốc Kỳ - tổng giám đốc Công ty du lịch Vietravel, xu hướng du lịch của du khách quốc tế là kết hợp nhiều điểm đến trong một hành trình.

Do vậy, việc áp dụng dùng chung một visa là xu hướng tất yếu, nếu không sớm triển khai thì nhiều khả năng du lịch Việt Nam sẽ tụt hậu.

Ông Nguyễn Văn Tuấn, tổng cục trưởng Tổng cục Du lịch, khẳng định Việt Nam muốn kết nối cùng Thái Lan và Campuchia nhằm đơn giản hóa thủ tục, tạo thuận lợi cho du khách để tiến tới kết nối dùng chung một visa cho cả khối ASEAN nhưng việc này nằm ngoài tầm của ngành du lịch.

Ông Tuấn cho biết nguyên Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng từng yêu cầu Bộ VH-TT&DL, Bộ Ngoại giao, Bộ Công an cùng các bộ ngành liên quan nghiên cứu kết nối với Thái Lan và Campuchia để du khách quốc tế chỉ dùng một visa khi đi du lịch ở ba nước.

Theo ông Lê Tuấn Anh, khi chưa tiến hành được việc áp dụng chung một visa cho cả khu vực, Việt Nam nên tìm cơ chế hợp tác từng cặp hoặc từng nhóm vài quốc gia có ưu thế để gia nhập nhằm lôi kéo thêm du khách đến với mình.

Tuy còn nhiều khó khăn, từng quốc gia có bước đi riêng, lộ trình khác nhau nhưng từng thành viên cần phải tích cực hơn để hướng đến đích cuối cùng là tạo điều kiện thuận lợi nhất cho du khách nước ngoài đến các quốc gia này.